Giữa tháng 9/2015 vừa qua, Hollywood “dậy sóng” khi hãng Warner Bros tuyên bố, sản phẩm điện ảnh tiếp theo của đạo diễn Christopher Nolan sẽ công chiếu vào ngày 21/7/2017. Đó là thời điểm “nóng” bậc nhất mỗi mùa hè. Warner Bros vẫn đang đặt niềm tin rất lớn vào Nolan, người chưa từng làm họ thất vọng.
Ở Christopher Nolan, Warner Bros đang sở hữu một khối chất xám có thể tạo ra hàng tỷ USD. Theo thống kê, chỉ trong 10 năm từ 2005 tới 2014, các phim của ông đã thu về tổng cộng hơn 4,07 tỷ USD.
Christopher Nolan: Cái tên đảm bảo thành công cho mọi bộ phim
Như thường lệ, ngoài một ngày cụ thể, không hề có bất kỳ thông tin nào được công bố về sản phẩm tiếp theo của Nolan. Đó là điều vô cùng quen thuộc với các phim do ông thực hiện. Trừ loạt ba phim về Người Dơi, các sản phẩm của vị đạo diễn sinh ra tại London (Anh) hầu như chỉ được giới thiệu, quảng bá trong một vài tháng ngắn ngủi trước khi công chiếu chính thức.
Nolan yêu thích sự bí ẩn này, thay vì cách truyền thông từ khi phim chưa khởi quay của rất nhiều “bom tấn” Hollywood ngày nay. Sự bí ẩn ấy cũng đến trong cả trong quá trình làm việc. Mỗi diễn viên của Nolan sẽ được cấp một bản sao của kịch bản, trong đó ghi rõ tên của chủ sở hữu, nhằm truy trách nhiệm trong trường hợp kịch bản bị “tuồn” ra ngoài.
Kịch bản của Nolan luôn được in trên giấy, tuyệt đối không có bản điện tử để xem bằng máy vi tính hay máy tính bảng. Các diễn viên cũng buộc phải cam kết trong hợp đồng những điều khoản như không tiết lộ thông tin cho bên ngoài, không mang kịch bản ra khỏi trường quay…
Nhiều ràng buộc như vậy, nhưng chưa từng có bất kỳ diễn viên nào cảm thấy phiền lòng vì sự chặt chẽ mà Nolan yêu cầu. Có lẽ cũng bởi họ nhận được sự tôn trọng đặc biệt của đạo diễn này. Huyền thoại điện ảnh Michael Caine – người cộng tác với Nolan nhiều nhất – từng kể: “Lần đầu tiên cậu ta liên hệ mời tôi đóng phim, cậu ta đã đến tận nhà tôi ở ngoại ô để đưa một bản in của kịch bản. Sau đó, cậu ta ngồi trong phòng khách, đợi tôi đọc hết chứ không chịu về ngay”.
Đó là năm 2003, khi Nolan bắt tay vào thực hiện phim “Batman Begins”. Anh vẫn giữ thói quen gặp mặt trực tiếp và sử dụng những tờ giấy in hơn là gửi thư điện tử. Nolan chẳng hề có bất kỳ hòm thư điện tử nào. Thậm chí, anh cũng chưa từng sở hữu một chiếc điện thoại di động.
“Không phải tôi hoài cổ, nhưng đơn giản là tôi thấy một số công nghệ đang là không cần thiết. Chúng có thể tiêu tốn của tôi rất nhiều thời gian” – ông cho biết.
Cũng có một câu chuyện khác để minh họa cho sự tôn trọng mà Nolan luôn trao cho các diễn viên. Trong một bài phỏng vấn đăng trên tờ The New York Times vào năm 2013, ông kể lại câu chuyện khi quay một cảnh trong phim Memento (2000): “Chúng tôi vừa thực hiện xong một thước phim mà tôi nghĩ rằng đã hoàn hảo rồi. Nhưng Guy Pearce (diễn viên chính) nói với tôi rằng anh ấy nghĩ nên quay lại một lần nữa”.
“Lúc đó, chúng tôi đang rất cần sự khẩn trương. Tôi buộc phải đặt câu hỏi cho bản thân rằng liệu mình nên làm gì. Sau cùng, tôi đồng ý quay lại một lần nữa, và thước phim lần thứ hai ấy đã được dùng trong phim”.
Ngay trong lĩnh vực điện ảnh, Nolan cũng đang là một trong những đạo diễn hiếm hoi vẫn trung thành với các thước phim nhựa và máy quay IMAX, thay vì sử dụng các thiết bị số. “IMAX là công nghệ điện ảnh tuyệt nhất hiện nay” – Nolan khẳng định. “Tôi không thích việc sử dụng các thiết bị số. Chúng khiến cho trải nghiệm của khán giả tại rạp phim không còn đặc biệt, khi hình ảnh hoàn toàn có thể được sản xuất bằng những thiết bị không chuyên”.
Sự tôn trọng màn ảnh rộng cũng được Nolan thể hiện trong cách hạn chế tối đa công nghệ CGI (dựng hình ảnh giả thể bằng máy vi tính). “Có quá nhiều người đang sử dụng CGI chỉ để khoe rằng họ dùng công nghệ đắt tiền trong phim” – Nolan tỏ ý không hài lòng. Cho tới nay, việc ông đặt dựng một ống thép khổng lồ để thực hiện cảnh hành lang xoay tròn trong phim Inception vẫn là một dấu ấn tiêu biểu về thái độ nói không với CGI.
Ông cũng nói không với 3D, bởi ông cho rằng trải nghiệm hình ảnh sẽ bị “lừa dối” vì những hiệu ứng công nghệ. Đây cũng chính là một trong những điểm khiến cho Nolan thường bị chê trách là “hoài cổ” và “bảo thủ”.
Nhiều nhà phê bình cũng cho rằng, ông chưa thể đạt đến tầm cỡ cao nhất của nghệ thuật đạo diễn bởi chưa có những góc quay mang tính thương hiệu. Khi được hỏi về yếu tố kỹ thuật này, Nolan nhắc đến việc phim của ông thường có những góc quay từ phía sau nhân vật, khi nhân vật bước vào một không gian mới. “Với tôi, cách quay đó mang tới cảm nhận của chính nhân vật khi bước về phía trước. Tôi nghĩ góc nhìn là một vấn đề quan trọng”.
Cách quay này rõ ràng không phải một phương pháp độc đáo, thậm chí còn tương đối phổ biến. Tuy nhiên, câu trả lời của Nolan đã nói lên lý do: ông không thực sự quan tâm tới việc tạo ra những góc quay mang thương hiệu của bản thân, mà chỉ chú ý đến cách truyền tải thông điệp, cách kể câu chuyện một cách phù hợp nhất.
Điều này cũng giống như khi Christopher Nolan gặp nhạc sĩ Hans Zimmer để đặt bài nhạc nền chính cho phim Interstellar. Thay vì đưa cho Zimmer một tập kịch bản, ông hỏi người bạn: “Nếu tôi đưa cho anh một tờ giấy duy nhất, liệu anh có thể viết ra nhạc cho phim được không?”. Zimmer dù bất ngờ nhưng vẫn đồng ý. Trong tờ giấy mà Nolan đưa cho ông, chỉ có độc hai câu thoại lột tả toàn bộ ý nghĩa nhân văn và cảm xúc của phim: “Bố sẽ trở lại mà” – “Bao giờ?”.
Vậy, bài học rút ra ở đây là gì? Nếu nói rằng Nolan là một người bán hàng, thì “hàng” của ông là những sản phẩm điện ảnh. Ở đó, chúng ta nhìn thấy một người cực kỳ tôn trọng khách hàng. Sự tôn trọng được thể hiện qua thái độ đầu tư vào sản phẩm, cách thức và phương pháp chế biến ra sản phẩm. Đó là lý do vì sao Nolan là người đã tạo ra bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại cho Warner Bros. Ông có thể không phải một nhà sáng tạo nghệ thuật, nhưng rõ ràng, ông là một đạo diễn, một người kể chuyện thực tài.
Đủ mọi câu chuyện được pha trộn ở Christopher Nolan, một gương mặt trầm lặng, cần mẫn và luôn lôi cuốn người xem nhờ sự trí tuệ và nhân văn trong một sản phẩm điện ảnh. Hãy cùng chờ tới mùa hè 2017 để được Nolan “thôi miên” một lần nữa…
Christopher Nolan sinh năm 1970, hiện 45 tuổi. Bố của Nolan là chuyên viên quảng cáo, mẹ là tiếp viên hàng không. Từ năm 7 tuổi, Nolan bắt đầu dùng chiếc máy ảnh Super 8 của bố để làm phim ngắn, với diễn viên là những mô hình đồ chơi và đam mê khởi nguồn từ đó.
Sau khi hoàn thành quá trình học tập, Nolan bước vào con đường làm phim chuyên nghiệp. Nhưng giai đoạn 1990 là khoảng thời gian ông không thể đạt được thành công như mong muốn. “Ngày công nghiệp điện ảnh Anh không hề có bất kỳ hỗ trợ nào cho những người mới vào nghề… Nguồn lực tài chính là vô cùng hạn hẹp” – Nolan hồi tưởng lại sau này.
Trong cái rủi lại có cái may. Nolan tuy không hài lòng với hoàn cảnh môi trường nghề nghiệp, nhưng vẫn cần mẫn làm việc. Năm 1998, ông tự bỏ vốn để sản xuất một bộ phim mà diễn viên chính là những người bạn thân của anh tại London. Cát-xê cho mỗi “diễn viên” này là… những chiếc bánh mì kẹp mẹ anh tự làm. Bộ phim được đặt tên là “Following”, được quay mỗi dịp cuối tuần và toàn bộ quá trình sản xuất kéo dài một năm. Nolan gửi phim tới các lễ hội điện ảnh và lập tức giành rất nhiều danh hiệu.
Memento
Kể từ đó, thành công bắt đầu nối đuôi nhau đến với Nolan. Chuyển sang sống tại Mỹ, ông bắt tay vào thực hiện các phim “Memento” (2000), “Insomia” (2002) và thành công rực rỡ, tạo ra một thương hiệu mới mẻ trong làng điện ảnh. Năm 2003, “người khổng lồ” Hollywood Warner Bros tiếp xúc với Nolan để đề xuất ý tưởng về việc xây dựng lại phim về Người Dơi. Phần còn lại, là lịch sử.
The Dark Knight Rise
Kể từ năm 2005 tới nay, Nolan thực hiện tổng cộng 6 tác phẩm điện ảnh, 5 trong đó được coi là “bom tấn”, thu về trung bình hơn 670 triệu USD doanh thu cho mỗi phim. Trong đó, bộ ba phim về Người Dơi (“Batman Begins”, “The Dark Knight”, “The Dark Knight Rises”) đã chinh phục mọi thị trường, lập tức được coi như những sản phẩm điện ảnh hay nhất trong thể loại siêu anh hùng.
Nolan cũng vô cùng thành công khi thôi miên công chúng toàn cầu với các tác phẩm “The Prestige” (2006), “Inception” (2008) và gần đây nhất là “Interstellar” (2014). Kịch bản trí tuệ và nhân văn, thể hiện qua phương pháp kể chuyện phi tuyến tính trở thành một “đặc sản” của ông. Cái tên Christopher Nolan đã thực sự trở thành một thương hiệu lớn trong làng điện ảnh từ đấu thế kỷ 21 tới nay.
Dũng Lê
Comments